پرواز جنگنده‌های اف-۳۵ اسرائیلی برفراز ایران

عملیات روانی یا حقیقت؟!

بنیامین نتانیاهو در حال بازدید از نخستین جنگده اف-35 که اسرائیل در دسامبر 2016 از آمریکا خریداری کرد. 

JACK GUEZ / AFP

مدتی پیش یک روزنامه کویتی مدعی شد که جنگنده‌های اسرائیلی بدون آنکه توسط رادارهای ایران شناسایی شوند بر فراز ایران و تهران پرواز کرده‌اند. همچنین در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۹۸ (مصادف با ۹ ژوئیه ۲۰۱۹) نخست وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو از جنگنده‌های اف-۳۵آی اسکادران ۱۴۰ «عقاب طلایی» نیروی هوایی اسرائیل در پایگاه نواتیم بازدید کرد و در جریان آن ادعا کرد که این نیرو با استفاده از اف-۳۵ قابلیت حمله به هرگونه هدفی در سرتاسر خاورمیانه را دارد. گرچه این سخنان برای مخالفان رژیم خودکامه تهران خوش‌آیند بود و رسانه‌های عربی کشورهای حاشیه خلیج فارس آن را با آب و تاب منعکس کردند، اما از بعد نظامی و عملیاتی این امر هرگز امکان پذیر نبوده که در این مقاله به دلایل غیرعملی بودن هرگونه حمله مستقل هوایی توسط اسرائیل به مراکز هسته‌ای و پایگاه‌های موشکی ایران اشاره می‌کنیم.

ادیرهای نواتیم

ملقب به «ادیر» (Adir) یا باشکوه، اف-۳۵آی (F-35i) یک نمونه ویژه از جنگنده اف-۳۵آ (F-35A) است که دارای آلات دقیق، سامانه‌های سلاح و ماموریتی است که بنا به نیاز نیروی هوایی اسرائیل طراحی شده و بعضا ساخت کمپانی‌های اسرائیلی چون البیت سیستمز می‌باشند. دولت اسرائیل در مجموع ۵۰ فروند از این جنگنده را در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۷ به ایالات متحده سفارش داد تا جایگزینی باشند برای ناوگان فرسوده جنگنده‌های اف-۱۵ این کشور. با وجود آنکه اف-۳۵ های اسرائیلی هنوز قابلیت رزمی هوا به سطح خود را پیدا نکرده بودند، نخستین بار در حملات این نیرو بر ضد سپاه پاسداران، حزب‌الله و ارتش سوریه در سال ۲۰۱۸ در نقش جنگنده‌های محافظ برای اف-۱۶ های اسرائیلی شرکت کردند. در تاریخ یکشنبه ۲۳ تیر (۱۴ ژوئیه) سال جاری دو فروند اف-۳۵ دیگر تحویل نیروی هوایی اسرائیل شد و بدین ترتیب تعداد این نوع جنگنده در خدمت این نیرو به ۱۶ فروند رسید.

نیروی هوایی اسرائیل همچون سایر کاربران جنگنده اف-۳۵ ملزم است تا از اطلاعات حساس این جنگنده محافظت کرده و افشای آنها به روسیه و چین و همچنین کشورهای متحد آنها چون سوریه بپرهیزد که در صورت کوتاهی در این امر با جریمه‌های سنگینی از سوی دولت آمریکا مواجه خواهد شد. به همین دلیل در بسیاری از عملیات‌های هوایی نیروی هوایی اسرائیل در خاک سوریه، خلبانان اف-۳۵ این نیرو امکان روشن کردن رادارهای خود را نداشته و یا امکان پرواز در نواحی که رادارها و سامانه‌های جاسوسی روسیه در آن جا قرار دارند (چون حمیمیم و طارطوس) نداشند.

رادار قدیر، چشم انتظار اف-۳۵

در تاریخ ۱۲ خرداد ۱۳۹۲ نخستین رادار آرایه فازی فرکانس بالا قدیر با برد ۱۱۰۰ کیلومتر و ارتفاع رهگیری ۳۰۰ کیلومتر رونمایی شده و رسما وارد چرخه عملیاتی نیروی پدافند هوایی ارتش قرار گرفت. در ساخت این رادار از قطعات و تکنولوژی رادار هشدار زودهنگام رزونانس-اِن (Rezonans-N) روسی که قابلیت شناسایی جنگنده‌های رادارگریز چون اف-۳۵ را دارد استفاده شده است. به دلیل وجود دو رادار عملیاتی قدیر در ایران، پرواز جنگنده های اف-۳۵ در حالت رادارگریز می‌تواند رازهای آن چون میزان دقیق سطح مقطع راداری‌شان را به ایران و متعاقبا روسیه برملا کند. بنابراین پیش از انجام هرگونه حمله هوایی با اف-۳۵ های اسرائیلی بدون هماهنگی با ایالات متحده بر علیه اهدافی در خاک ایران، ابتدا لازم است جنگنده‌های غیر رادار گریز این نیرو چون اف-۱۵ و اف-۱۶ها سایت‌های راداری و جاسوسی الکترونیکی و رادیویی ایران را منهدم کنند.

برد ناکافی اف-۳۵آی

شعاع عملیاتی اف-۳۵آی در نهایت ۱۲۷۷ کیلومتر است آن‌هم در صورتی‌که در طی پرواز جنگنده در یک مسیر مستقیم پرواز کند که این امر در ایران به علت وجود سامانه‌های راداری متعدد در غرب کشور ممکن نیست و چنانچه ممکن بود فاصله مراکز هسته‌ای ایران در اراک و نطنز به ترتیب ۱۳۵۵ و ۱۶۰۰ کیلومتر است که سوخت‌گیری هوایی را حداقل یک مرتبه برای اف-۳۵ ها در آسمان کشورهایی چون عراق، کویت و یا عربستان الزامی می‌کند. این درحالی است که این کشورها حتی به هواپیماهای غیرنظامی اسرائیل نیز اجازه پرواز در حریم‌های هوایی خود نمی‌دهند چه رسد به هواپیماهای سوخت‌رسان بوئینگ ۷۰۷ این نیرو.

عدم قابلیت نجات خلبان اف-۳۵ در صورت سقوط در ایران

به دنبال تجربه اسارت رون آراد (Ron Arad) یک ناوبر رزمی جنگنده اف-۴ئی نیروی هوایی اسرائیل در جریان جنگ لبنان در ۱۶ اکتبر ۱۹۸۶، این نیرو اقدام به بازبینی در اصول جست و جو و نجات خلبانان و خدمه هواپیماهای سقوط کرده در دل خاک دشمن نمود. واحد ۶۶۹ این نیرو مستقر در پایگاه هوایی تل نوف (Tel Nof) وظیفه دارد تا در صورت خروج اضطراری خلبانان جنگنده اسرائیلی در دل خاک دشمن آنها را نجات دهد که در این راستا از هلیکوپترهای ترابری سنگین اس-۶۵سی ملقب به یاسور-۲۰۲۵ استفاده می‌کند. در حین پرواز این هلیکوپترها در خاک دشمن، هم‌زمان دو فروند هلیکوپتر تهاجمی اِی اچ-۶۴دی ملقب به ساراف (Saraf) نیز باید آنها را اسکورت کنند. به همان دلیلی که در بالا ذکر شد، نیروی هوایی اسرائیل از استقرار تیم‌های جست و جو و نجات خود و همچنین این هلیکوپترها در کشورهای همسایه ایران جهت انجام ماموریت نجات خلبان جنگنده خود در خاک ایران عاجز است و بنابراین هرگز ریسک آن را نخواهد کرد تا جان و امنیت خلبانان جنگنده خود را با انجام یک ماموریت بمباران هوایی درون خاک ایران به خطر بیندازد.

همان‌طور که در بالا ذکر شد به علت برد ناکافی اف-۳۵ های اسرائیل، ناتوانی این نیرو در استقرار و به پرواز درآوردن هواپیماهای سوخت‌رسان و هشدار زود هنگام هوابرد و هلیکوپترهای جست و جو و نجات در کشورهای مسلمان همسایه ایران و همچنین وجود ریسک افشای اطلاعات حساس اف-۳۵ ها، انجام هرگونه حمله هوایی اسرائیل برعلیه اهدافی در خاک ایران، در صورت عدم موافقت و همکاری آمریکا امکان پذیر نبوده و نیست. اما به این معنی نیست که این نیرو عاجز از انجام عملیات هوایی بر ضد تاسیسات هسته‌ای در خاک ایران است. همچون نیروی هوافضای سپاه پاسداران، نیروی هوایی اسرائیل از موشک‌های بالستیک برای مورد هدف قراردادن اهداف راهبردی بدون خطر از دست دادن جنگنده و خلبان آن برخوردار است